चलचित्र उद्योग थलिन आँट्यो, करोडौं लगानी जोखिममा
जेठ १७, २०७७
विजय आवाज
उदाहरण १ : कोरोनाको त्रास र लकडाउनका कारण चलचित्र ‘म यस्तो गीत गाउँछु-२’ निर्धारित मितिमा रिलिज हुन सकेन । चलचित्र हलमा आएको भए निर्माता सुदर्शन थापाले यतिबेलासम्म नाफाघाटा भोगिसकेका हुन्थे । तर, रिलिज रोकिएपछि उनी ठूलो समस्यामा परेका छन् ।
सुदर्शनले चलचित्रका लागि ३० लाख हाराहारीको खर्च पब्लिसिटीमा गरिसकेका थिए । अब फेरि उनले चलचित्र रिलिज गर्दा शून्यबाटै पब्लिसिटी सुरु गर्नुपर्नेछ । साढे २ करोडभन्दा माथिको बजेटमा बनेको यो चलचित्रमा खर्च अझै थपिने निश्चित नै छ ।
उदाहरण २: नेपालमा सबैभन्दा सफल निर्माताको रुपमा चिनिएका दीपकराज गिरीले आफ्नो हिट सिक्वेल ‘छक्का पन्जा’ यो वर्ष नबनाउने निर्णय गरे । बरु, उनी अरू निर्मातासँग सहकार्य गर्दै नयाँ चलचित्र बनाउने र यो वर्षको अन्त्यमा रिलिज गर्ने तयारीमा लागेका छन् । यो वर्ष चलचित्र बनाउँदा र रिलिजको जोखिम हुने बुझाइ उनको छ ।
यी दुई उदाहरण मात्र हुन् । कोभिड-१९ का कारण ठप्प रहेको नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा धेरै निर्माताहरू पलायन हुनुपर्ने अवस्था आएको छ । यसै पनि समस्याग्रस्त रहेको यो उद्योग यस वर्ष भने नराम्ररी थलिने संकेतहरू देखिएका छन् ।
एउटा राम्रो चलचित्र निर्माणका लागि दुई करोड रुपैयाँभन्दा बढी खर्च हुन्छ । यति लगानी बजारबाट उठाउनु निर्माताको लागि फलामको चिउरा बराबर हो । यसवर्ष लामो समय नै दर्शक हलमा नआउने आकलन गरिएकाले निर्माणाधीन वा निर्माण सकिएका चलचित्रहरू डुब्ने अवस्थामा छन् । निर्माणको लागि तयार भएका धेरै निर्मातापछि हटेका छ भने कतिपय यो वर्ष चलचित्र रिलिज नगर्ने मुडमा छन् ।
पाइपलाइनमा रहेका फिल्म
‘म यस्तो गीत गाउँछु-२’ पछि चलचित्र ‘निरफूल’, ‘लक्का जवान’, ‘चपली हाइट’ ३, ‘प्रेमगीत ३’, ‘माइकल अधिकारी’, ‘हिजो आजका कुरा’, ‘लप्पन छप्पन-२’, ‘हिरो रिटन्र्स’, ‘सम्झना बिर्सना’ चैत्र र वैशाखमा रिलिज हुने लाइनमा थिए । तर, यी सबै चलचित्र निर्धारित मितिमा रिलिज नहुने पक्का भइसकेको छ । ‘म यस्तो गीत गाउँछु-२’ बाहेक अन्य चलचित्रका निर्माताले भने प्रचारमा रकम खर्च गरिसकेका थिएनन् ।
चलचित्र ‘चपली हाइट-३’का निर्माता अर्जुन कुमार भन्छन्,- ‘हुन त मैले चलचित्र रिलिज नहुँदा घाटा ब्यहोरेको छैन । तर, पनि करोड बढी रकम लगानी हुँदा कुनै न कुनै रुपमा घाटा त लागिहाल्छ । चलचित्र दशैं अगाडि रिलिज गर्ने सम्भावना नै छैन । यसैले, अहिले म पर्ख र हेरको अवस्थामा छु ।’
तयारी अवस्थामा रहेका चलचित्रहरूलाई नयाँ रिलिज मिति तोक्नुपर्ने हुन्छ । तर, यो वर्ष हलिउड र बलिउडका सबै चलचित्र स्थगित भएकाले पनि नेपाली चलचित्रले कि त राम्रो डेट नै पाउने छैन । पाइहालेको खण्डमा पनि उनीहरूले विदेशी चलचित्रसँग भिडन्त गर्नुपर्ने निश्चित छ ।
छायांकनमा जाने फिल्म न्यून
निर्देशक सुरेन्द्र पौडेल चलचित्र ‘बेञ्जो’ को छायांकनका लागि तयार थिए । चलचित्रको सबै सेटअप सकिएको थियो । तर, छायांकनमा जाने तयारी गर्दैगर्दा लकडाउन सुरु भयो ।
पौडेल भन्छन्- ‘हामी लकडाउन खुल्नेबित्तिकै छायांकनमा जाने तयारीमा त छौँ । तर, अवस्था के हुन्छ भन्न अझै सकिँदैन । पहिला छायांकन सकौँ अनि मात्र रिलिजका विषयमा सोचौँला ।’
सुरेन्द्रको जस्तै अवस्था निर्माता रवीन्द्र सिंह बानियाँको पनि छ । ‘जात्रै जात्रा’का निर्माता बानियाँ भन्छन्- ‘हामी हतारमा चलचित्रको छायांकन गर्ने सोचमा छैनौँ । माहोल चाँडै सामान्य भयो भने नयाँ वर्षलाई लक्षित गरेर चलचित्र बनाउने सोच छ । तर, अहिलेसम्म पर्ख र हेरको अवस्था हो ।’
लकडाउन खुले पनि दर्शक हल गइहाल्ने परिस्थिति नभएकाले चलचित्र उद्योगमा कोरोनाको असर गम्भीर र दीर्घकालीन हुने देखिएको छ । यो क्षेत्रमा लागेर जीवननिर्वाह गरिरहेका धेरैको रोजगारी गुम्न सक्छ
चलचित्र उद्योग थलिन आँट्यो, करोडौं लगानी जोखिममा
चलचित्र उद्योग थलिन आँट्यो, करोडौं लगानी जोखिममा
यदि यो वर्ष चलचित्र बनाउन नसके नयाँ कथामा काम गर्ने उनले बताए । अर्को वर्षचाहिँ २ वटा चलचित्र निर्माण गर्ने योजना बानियाँको छ ।’
मह जोडीलाई लिएर प्रदीप भट्टराइले निर्देशन गर्ने भनिएको चलचित्रको रिलिज मिति दशैंलाई तोकिएको थियो । कथा फाइनल भइसकेको यो चलचित्र अब यो वर्ष रिलिज हुने सम्भावना कम देखिएको छ ।
चलचित्र ‘नाई नभन्नु ल-६’ छायांकनका लागि तयारी गर्दै गरेका निर्देशक विकासराज आचार्य अब कहिलेदेखि चलचित्रको काम हुन्छ भनेर अनुमान गर्न नसकिएको बताउँछन् । यद्यपि, उनी साउनदेखि चलचित्रको छायांकन सुरु गर्ने सोचमा अझै छन् ।
विकास भन्छन्-‘चलचित्रको छायांकन साउनदेखि सुरु गर्ने योजना त छ । तर, लकडाउन खुलेपछि पनि छायांकनका लागि माहोल हेर्नुपर्ने हुन्छ । काम सकेको खण्डमा यो वर्षको अन्तिममा नभए अर्को वर्ष रिलिज गर्ने योजना छ ।’
चिन्ता ओभरसिजको
महँगो लगानीमा चलचित्र बनाउने निर्मातालाई नेपालभित्रको अवस्था मात्र सामान्य भएर हुँदैन । विदेशी बजारबाट रामो रकम कमाउने निर्माताहरू ओभरसिज बजारलाई हेर्नुपर्ने तर्क गर्छन् । अन्य देशको अवस्था सामान्य नभएमा चलचित्रको लगानी उठाउन मुस्किल पर्ने उनीहरूको बुझाइ छ ।
निर्माता दीपकराज गिरी भन्छन्, ‘हामी लगानीको ठूलो बजार गुमाउन चाहँदैनाँै, त्यसैले यो वर्ष छक्का पन्जा-४ निर्माण नगर्ने निर्णय गरेका छौँ ।’
दीपकको जस्तै तर्क अन्य केही निर्माताको पनि छ । ओभरिसजबाटै लगानीको ३० देखि ५० प्रतिशत कमाउने निर्माता अमेरिका, अस्ट्रेलियालगायत देशमा मनोरञ्जनका लागि वातावरण नबनेसम्म चलचित्र बनाउने र रिलिज गर्ने सोचमा छैनन् ।
निर्माणाधीन फिल्मको बजेट बढ्यो
चलचित्र ‘ए मेरो हजुर-४’को छायांकन लकडाउन अगाडि ३५ प्रतिशत सकिएको थियो । अहिले यो चलचित्रको सम्पादन कार्य भइरहेको छ । चलचित्रका निर्माता सुनिलकुमार थापा भन्छन्-‘हामी अहिलेसम्म पूर्वनिर्धारित रिलिज मितिअनुसार नै रिलिज गर्ने सोचमा छौँ । दशंैमा हामीले चलचित्र रिलिज गर्ने घोषणा गरेका थियौं, यही मितिमा नै चलचित्र ल्याउन सकिन्छ भन्ने लागेको छ ।’
लकडाउनको समयमा चलचित्रको विषयलाई अझै कसिलो बनाउन र सम्पादनमा ध्यान दिएर काम गर्न पाइएको उनले बताए ।
‘हामीलाई त कुनै न कुनै कोणबाट लकडाउनले फाइदै गरेको छ भन्ने लाग्छ,’ सुनिलले भने । अनमोल केसी, सुहाना थापा, सलोन बस्नेत अभिनित यो चलचित्रलाई झरना थापाले निर्देशन गरिरहेकी छिन् ।
चलचित्र ‘२ नम्बरी’ को छायांकन पनि करिब ३५ प्रतिशत सकिएको थियो । लकडाउनका कारण काम रोकिएको यो चलचित्रलाई लकडाउनलगत्तै छायांकनमा लैजाने योजना निर्माता किरण नेपालीको छ । किरण भन्छन्- ‘चलचित्रको बजेट करिब ३५ लाख बढ्ने निश्चित छ । हामीले चलचित्रको छायांकन सुरु गर्दा कतै मकै नै थिएन । अहिले मकै नै मकै छ । लोकेसनमै जर्क आउने भएकाले फेरि छायांकन सुरु गर्नुपर्ने हुन्छ । करिब ३० प्रतिशत दृश्य फेरि रिसुट गर्नुपर्ने हुन्छ ।’
यो चलचित्रलाई जनैपूणिर्मामा रिलिज गर्ने योजना निर्माण पक्षको थियो । तर, अब फागुन वा चैत्र अगाडि चलचित्र रिलिज गर्न नसकिने निर्माता नेपाली बताउँछन् ।
चलचित्रको लागि प्रयोग भइरहेका उपकरणहरूका लागि फेरि पैसा खर्च गर्नुपर्ने उनले बताए । छायांकनरत अन्य चलचित्रहरू ‘परदेशी-२’, ‘गुञ्जन’ लगायतले पनि यो समस्या भोग्नेछन् ।
रोजगारी जोखिममा
दीपकराज गिरी, रवीन्द्र सिंह बानियाँ जस्ता चलेको ब्यानरका निर्माताले नै यो वर्ष चलचित्र नबनाउने बताइरहँदा अन्य नयाँ निर्माताले यो वर्ष चलचित्रमा लगानी गर्न सक्ने अवस्था कम छ । यसले चलचित्र क्षेत्रमा धेरैको रोजगारी गुम्ने अवस्था आउन सक्छ ।
चलचित्रलाई नै जीवन धान्ने मुख्य पेशा बनाएका प्राविधिक, कलाकार मात्र होइन, हलहरू पनि प्रभावित हुनेछन् । यसले, चलचित्रसँग जोडिएका हरेक विधामा ठूलो समस्या पर्नेछ । निर्माण भएका चलचित्रलाई पनि लगानी उठाउन धौधौ हुने अवस्था छ । किनकि लकडाउन खुले पनि तत्काल दर्शक हल गइहाल्ने मनस्थितिमा छैनन् । साथै, विदेशमा चलचित्र देखाएर पैसा उठाउने अवस्था पनि छैन ।
